Ülkemizde bedelli askerlik şartları nasıl olmalı?

Başbakanımız Ahmet Davutoğlu, AK Parti hükümetinin önerdiği bedelli askerlik şartlarını Aralık 2014'te halka duyurdu. 27 yaşını dolduran ve 18000 TL ödeme yapabilecek kişilerin bedelli askerlikten yararlanabileceklerini açıkladı.

Bana göre, bu ücretin belirlenmesinde AK Parti hükümeti yeterince başarılı bir çalışma yürütememiş, vatandaşlar arası gelir dağılımını ve psikolojik etkenleri dikkate alacak adımlar atamamıştır.

Diğer taraftan, her ne kadar CHP'nin tarifeli önerisi sabit fiyatlandırma sistemine göre çok daha iyi olsa da, bu tarifeli önerinin de kendine has sorunları bulunmaktadır. Örneğin, öneride yer alan yıllık net (ya da brüt) geliri 12000 TL altında olanlar için bedelli askerlikten ücretsiz yararlanma olanağı yeterince gerçekçi bir çözüm oluşturmamaktadır. Ülkemizdeki gençlerin çoğunun bu gelir seviyesinin altında olduğu, ya da kayıt dışı yollara başvurarak yıllık gelirlerini bu seviyenin altında gösterebilecekleri göz önünde bulundurulursa, böyle bir uygulama sonucunda bedelli lafının herhangi bir anlamı kalmayacaktır.

Bence, bedelli askerlik kriterlerini belirlerken yedi temel konuya dikkat edilmesi gerekir.

1. Bedelli askerlik sadece belirli bir zamana hitap etmemeli

Bedelli askerlik sorunu sadece günümüzde 20-35 arası yaşlarda olanların sorunu değildir. Sürekli olarak bu konuyu gündeme getirmek yerine, lise ve üniversite hayatında olan öğrencilerin de önlerini görebilmelerini sağlayacak daha genel bir bedelli askerlik formülü oluşturulmalıdır.

2. Güvenlik güçlerimize yeterli gelir sağlamalı

Bedelli askerlik yüzünden güvenlik güçlerimizdeki eleman sayısını azaltacağımız ortada. Bunu biraz olsun telafi etmek için yapılan ödemelerin güvenlik güçlerimize yeterli seviyelerde kaynak sağlayacak düzeylerde olması gerekmektedir. Ödenecek meblağlar paralı askerlerin en az 6 aylık maaşını karşılayabilmeli ya da güvenlik güçlerimizin teknolojik altyapısını güçlendirecek seviyelere ulaşmalıdır.

3. Zamana ve gelir dağılımına göre adil sonuçları olmalıdır

Adalet bazen eşitlik, bazen iyiyi ödüllendirme, bazen de kötüye daha fazla destek sağlama anlamına gelebilir. Ancak, bu ülkenin evlatlarının askerlik görevlerini icraa ederken aslında en büyük kayıplarının vakitleri olduğu ortadadır. Çoğu kişi hayatlarının ve kariyerlerinin en verimli dönemlerinde bu denli uzun bir süreliğine iş hayatından uzak kalmayı istememektedir. Bu durumda bedelli askerlik için adil ödeme şartlarının kişilerin zamanları ile orantılı olması beklenebilir.

4. Bedel belirleme metodu süreklilik ihtiva etmeli

Bedelli askerlik için belirlenen formül kesin sınırlarla belirlenmiş tarifelerden oluşmamalıdır. Aksi taktirde CHP'nin önerisinde olduğu gibi yıllık geliri 59999 TL görünün birisi 15000 TL öderken, yıllık geliri 60000 TL olan birisinin 25000 TL ödemesi pek de adil bir sonuç oluşturmayacaktır. Böyle tarifeler ister istemez gizli kaçaklı ayarlamalara sebep olacaktır. Bunun yerine herkesin anlayabileceği basitlikte ve insanları huzursuz etmeyecek sürekli bir fonksiyon seçilmelidir.

5. Fırsatçılar için caydırıcı cezaları olmalı

Gelirini düşük göstererek bedelli askerliği fırsata dönüştürmeye çalışanlar için caydırıcı cezalar belirlenmelidir. Yalan ya da yanıltıcı bilgilendirme yapanların yaptığı varsayılan askerliğinin düşürülmesi ve ödedikleri paranın yanmasının yeterince caydırıcı olacağını düşünüyorum.

6. Son 12 ay içinde 4 ay sigorta primi şartı

Hem formülün doğru çalışması hem de kişinin daha önceden devleti adına yarar sağladığını ispatlayabilmesi adına bedelli askerlik yapacağı döneme göre son 12 ay içerisinde en az 4 ay sigorta primlerinin yatırmış olma şartı getirilmelidir. Yani, askere gitmek istemeyenler bir süre çalışarak ne seviyede gelir elde edebildiklerini göstersinler. Böylece, ödenmesi gereken meblağla ilgili bazı değerler ölçülebilir.

7. Fakirlere kolaylık ve zenginlere özgüven sağlama

Oluşturulacak formül hem fakirleri korumalı hem de zenginlerin katkı payını arttırmalıdır. Madem zenginler daha pahalı arabalara biniyor, daha kaliteli cep telefonları alıyor, akşam yemeklerine daha yüksek ücretler ödeyebiliyor; bu farklarını askerlik meselesinde de ortaya koymalılar. Bu devlet, bu vatan, bu millet için kendilerinin çok daha fazlasını yapabildiklerini, fakirlerin bir miktar da olsa daha az ödemesi için kendilerinin daha fazla sorumluluk alabileceklerini göstermeliler.

Önerdiğim bedelli askerlik ödeme formülü

Yukarıdaki maddelerin hepsini göz önünde bulunduracak ödeme formülü aşağıdaki gibi seçilebilir:

O: Bedelli askerlik için ödenmesi gereken miktar
D: Destek miktarı
C: Ay çarpanı
N: Kişinin aylık ortalama net kazancı

O(D,N) = D + C x N

Bu formülde günümüz için C = 4 ve D = 10000 seçiminin oldukça başarılı sonuç vereceğini düşünüyorum. 

Önerdiğim bedelli askerlik formülünün son hali

10000 + 4 x (Aylık ortalama net kazanç)

Yukarıda açıkladığımız 6. maddeden dolayı kişinin son 12 ay içinde çalıştığı aylar üzerinden aylık ortalama kazancı her zaman hesaplanabilir.

Bedelli askerlik formülü ile ilgili örnekler

1. Aylık net geliri 900 TL olan asgari ücretle geçinen kişi,

10000 + 4 x 900 = 13600 TL

2. Aylık net geliri 1500 TL olan bir işçi,

10000 + 4 x 1500 = 16000 TL

3. Aylık net geliri 2500 TL olan bir memur için,

10000 + 4 x 2500 = 20000 TL

4. Aylık geliri 5000 TL olan bir mühendis için,

10000 + 4 x 5000 = 30000 TL

5. Aylık geliri 10000 TL olan bir doktor için,

10000 + 4 x 10000 = 50000 TL

6. Aylık geliri 50000 TL olan dizi yıldızı için,

10000 + 4 x 50000 = 210000 TL

7. Aylık geliri 100000 TL olan futbolcu için ödenmesi gereken bedelli askerlik ücreti

10000 + 4 x 100000 = 410000 TL

Ey zengin vatandaşlarımız, devletiniz ve milletiniz için 4 ay fazladan çalışmışsınız çok mu? Ülkenizin size sağladığı olanakların karşılığında Türk Silahlı Kuvvetleri'ne bu kadarcık yararınız oluversin.

Bu parayı ödemek istemeyenler de hayata 6 ay mola versinler ;)