GGG - 3G Nedir ?
Teknolojideki tüm yenilikler fizik, kimya, biyoloji deki buluşlaradayandırılarak gerçekleştirilir. Örneğin tranzistörlerin keşfi toplumyaşamının tüm katmanında inanılmaz değişimlere sahne olmuştur. Dünyaküçülmüş, küreselleşme siyaset ve ekonomi sahnesinde boy göstermiştir.Yazılı kültürü dijital kültüre dönüşmeye başlamış.Günümüzde yaygınolarak kullanılan WWW(World Wide Wep) erişim sistemibulunmuş,sosyal,ekonomik,siyasi yaşam kendisini bu sisteme göre tanzimetmiş, işler birden bire kolaylaşıvermiştir. GGG veya 3G, WWW yerinialacak ve günlük yaşantımız,aklımızın alamayacağı boyutlardaetkileyecektir. GGG'yi anlamak için WWW'nın nasıl meydanagetirildiğinin çok kısa bir öyküsünü dinlemek gerekir?
2008 de CERN (European Organization for Nuclear research) Cenevreyakınlarında Avrupa ülkelerinin ortak girişimleri ile kurulan birnükleer araştırma merkezidir; Avrupa bilim ve teknolojisinin amiralgemisidir. Bu merkezde 2008 de tüm zamanların en pahalı(5-6 milyardolar.Gerçekten çok büyük para) ve en iddialı fizik deneyigerçekleştirilecektir. Büyük Proton Hızlandırıcısında (LHC=Large HadronCollider) ışık hızına yakın hızlarda hareket eden protonlar alın alınaçarpıştırılacaktır. Evren plazma fazını sürerken ışık kümesi içindeyoğunlaşan nötron ve protonların böylesine yüksek hızlarda alın alınaçarpışarak tekrar kendisini meydana getiren parçacıklara ve ışıkenerjisine dönüştüğü düşünülmektedir. Dolayısıyla deneyi, büyükpatlamanın, yani yaradılışın, çok çok küçük bir bölümünün tekrarıolarak kabul etmek mümkündür. Çapı bir metrenin katrilyonda biri kadarküçük olan protonlar 7 TeV gibi inanılmaz hızlara yükseltip alın alınaçarpıştıracak teknolojiyi geliştirmek, insan aklının ve yeteneğinin bugünkü sınırlarını belirler. Böyle bir teknolojik hassasiyet ve kaliteyalnız proton-proton çarpışması ile sınırlı kalmayıp diğerteknolojileri de etkisi altına alacaktır. Bu hızda hareket edenprotonların enerjisi durgun kütle enerjisinin tam 14.000 katıdır.
CERN de daha düşük enerjilerdeki çarpışmalara ait bilgilerielektronik ortamda işlemek için tasarlanmış algoritmalar, bugün WWW(World Wide Web) olarak bilinen erişim sistemini meydana getirmiştir.Buönemli bilgi işlem sistemi CERN araştırmacılarından Tım Barners ve Leetarafından geliştirilmiştir. Bilgi teknolojileri için önemli bir aşamaolan WWW erişim sistemi, yukarıda boyutlarını kabaca açıkladığımız LHCdeneyleri sonucu elde edilen bilginin işlenmesi aşamasında çok ciddideğişimlere uğrayacaktır. Çarpışma sonucu elde edilen bulgularınanlamlı dijital bilgiler üreten merkezlere,ışık hızına yakın hızlardayöneltilmesi yeni bir bilgi şebekesini ortaya çıkaracaktır DATA GRİDolarak bilinen bu proje, CERN ile birlikte Avrupa Birliği'nin diğerbilgi teknolojilerindeki uzman kuruluşlarınca yürütülmektedir. Büyükbir olasılıkla 2008 dan sonra WWW yerini GGG erişim sisteminebırakacaktır.
2008 yılında gerçekleştirilmesi tasarlanan proton-protonçarpışmalarını sonuçlarını saptayacak dev detektörlerde senede ortalama10 milyon Gigabyte bilgi birikecektir. Bu 20 milyon CD-ROM'un içerdiğibilgiye denktir. Böylesine kapsamlı bir bilgi selinin analizi bugünmevcut hesap gücünün çok üstündedir. Gelişmiş ülkelerde 10000 kadar bilim insanı, bu olağanüstü bilgi okyanusunun içerdiği doğa gizemleriniortaya çıkaracak anlamlı bilgiler elde etmenin yöntemi üzerindeçalışmaktadırlar. Dayandırılan strateji, yüzlerce üniversite vearaştırma kurumundaki 10 binlerce bilgisayar ve belleği iletişimteknolojileri kullanarak koordineli bir şekilde yönetmektir. Bu amacayönelik olarak CERN bünyesinde bir açık laboratuar kurulmuştur.Enterasys, Networks, Intel ve KPNQ West gibi enformasyon teknolojisinindev şirketleri ciddi fonlar ayırarak CERN ile işbirliği halinde DataGrid projesi için çalışmaktadırlar. Projesi amacı GGG erişim sisteminioluşturmaktır. GGG gerçekleştiğinde meterolojistler daha güvenlitahminler yapabilecek, kısa zaman aralıkları için dahi olsa atmosferikolayların belli bir boyutta kontrol altına alabilmenin koşullarıbulunabilecek, tıp araştırmaları daha derinlere inebilecek,biyoteknolojide ise yeni ufuklar açılacaktır.
CERN de yerin 100 metre altına kazılmış 27 km uzunluğundaki daireseltünel, şimdiye kadar hiçbir hızlandırıcıda ulaşılamamış bu çok yüksekenerjiye ulaşmak için kullanılacaktır. Enerjisi 7 TeV olan protondemetini çevresi 27 km. olan dairesel yörüngede tutacak manyetik alanşiddetine,şimdiye kadar hiçbir hızlandırıcıda ulaşılamamıştır. Havayastıkları üzerinde adeta uçan,çok hızlı trenlerde bile, böylesineyüksek bir manyetik alan şiddeti yoktur. Dolayısıyla LHC (Büyük ProtonHızlandırıcı) yalnız bilimsel açıdan değil, teknoloji ve mühendislikaçısından da hassasiyet ve kalitenin doruk noktasıdır.
Hızlandırılmış proton demetini bükerek dairesel yörüngede hareketetmeye zorlayan manyetik alan,süper iletken kablolardan yapılmışelektromıknatıslar kullanılarak elde edilecektir. Yukarıdabelirttiğimiz gibi, 7 TeV(ev=elektron bir elektronun bir voltlukgerilim altında kazandığı kinetik enerjidir. TeV ise bunun trilyonkatıdır.) volt enerjisine sahip protonları, ancak 8,3 Tesla şiddetindebir manyetik alan dairesel yörüngede tutabilir; bu yerküre manyetikalanının 100.000 katına denktir. Böylesine yüksek manyetik alan şiddetiancak 12.000 amperlik elektrik akımı ile sağlanır. Herhangi biriletkenden 12.000 amperlik akım geçirmek kolay değildir. Bu şiddettebir akım, ancak süper iletken kabloların -271 santigrat sıcaklıktakisıvı helyum banyolar içine yerleştirilmesi ile elde edilir. Görüldüğügibi, LHC deneyleri yüksek gerilim mühendisliği düşük sıcaklıklar vemalzeme bilimlerinde çok ciddi ilerlemelere ve yeni know-how'ların eldeedilmelerine neden olacaktır.
LHC de hızlandırılmış proton demetini bir ipe dizilmiş tespihtanelerine benzetmek mümkündür. Işık hızına yakın hızlarda hareket edenprotonlar saniyede 800 milyon kere çarpışacaklardır. Çarpışmadan sadecemilyonda biri deneyin ilgilendiği bilgileri verecektir. Bu sıra dışıbilgi yayılma hızını kontrol ederek çarpışma sonrası elde edilenfotoğrafı,dijital bilgiye, yani anlamlı bilgiye GGG dönüştürecektir.Şimdi bilgisayarınızın başında WWW erişim sistemini kullanıyorsunuz.Bunun GGG'ye dönüştüğünü farz etseniz bilgiye erişim hızınızı aklınızalamaz. Binlerce CD-ROM 'a yüklü bilgileri saniye mertebsinde bir zamanaralığında analiz edebilirsiniz. Tüm yazılım,yani software, bambaşkabir şekil alacaktır. Sadece Dünyayı değil tüm bir evreni yeterliyazılımınız varsa ekranınıza taşıyabileceksiniz. Olacakları hayal dahiedemiyorum.
Makale: Prof Dr. Cengiz YALÇIN
