Cebir'de denklem çözerken X harfi kullanılmasının temel sebebi

x harfi, cebir (İngilizcesiyle Algebra) ilminde bilinmeyen nicelikleri göstermek için kullanılır. x bilinmeyeni ve bilinmek istenen değerleri bilinene kadar temsil eden en muteber işarettir. Hemen hemen tüm dünyada böyledir.

Peki neden bilinmeyen nicelikler için x işaretini kullanırız? Çünkü arap ve arap alfabesini kullanan bilim adamları cebirde bilinmeyeni temsilen "şey" ifadesi,  şey için de "ş" harfini kullanırlardı. Arapça kitaplarda bilinmeyen niceliği ifade etmekte önceleri bilinmeyen şey anlamında olarak şey kullanılmış, daha sonra bu ifade kısaltılıp yerine harfi geçirilmiştir. O sıralarda İspanyolcada ş harfi x şeklinde yazıldığından Arapça cebir kitaplarındaki ş harfi İspanyolca cebir kitaplarında x harfi şeklinde yer almıştır. Ayrıca Arapça cebir kitaplarında bilinmeyen nicelik anlamında kullanılan şey kelimesi İtalyanca cosa olarak tercüme edilmiş ve cebirde Arapça anlamı ile kullanılmıştır. İtalyancada bu kelime sonraları co olarak kısaltılmıştır. Daha sonra okunuş yakınlığı sebebiyle bu hece yerine daha kısa olan x harfi geçirilmiştir. Böylece cebirdeki bilinmeyen nicelik ifadesi olan x Arapça ş harfinden İspanyolca aracılığıyla ve Arapça şey kelimesinden İtalyanca aracılığı ile diğer lisanlara geçmiştir.

Müslüman bilim adamlarının cebirde kuralları ve nosyonları belirlediği zamanlarda Endülüs Emevi'den cebirin incelikleri ile kural ve işaretlerini de miras alan İspanyolların ş bilinmeyenini tüm diğer milletlere x olarak aktarmasının hikayesi kısaca bu şekilde cereyan etmiştir.

Kaynak: A. Mehmet Çalışkan
İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, İspanyolca ve Portekizcede
Arapça, Farsça ve Türkçe Asıllı Kelimeler (Tam olmayan altı liste)