2011 seçimi, eğitim seviyesi ile parti oyları arasındaki bağlantı
Son dönemde oldukça sık karşılaştığımız bir tartışma konusu. Kişilerin oyları gerçekten eğitim seviyesine göre değişiyor mu? İddia edildiği üzere: eğitimsizler daha çok AKP'yi savunurken, daha eğitimliler ise CHP'yi mi savunuyor? Bu yazımda bu konu üzerine birkaç fikrimi açıklayacağım.
Öncelikle temel bir gerçeği vurgulayarak başlayalım. Oy pusulalarında eğitim ile ilgili bir bölüm doldurmadığımıza göre, bu iddiayı net bir şekilde ölçmek oldukça zordur. Bu konuda bir tek anket şirketlerinin elde ettiği verilere güvenebiliriz.
EĞİTİM - PARTİ OYLARI İLİŞKİSİ: ANKET ŞİRKETLERİ
İlk olarak, KONDA Genel Müdürü'nün kişisel sitesinde açıkladığı veriler arasında yer alan, eğitime göre oyların dağılımını gösteren anket sonuçlarıyla ilgili grafiği inceleyelim.
KONDA araştırma şirketinin açıklamalarına göre şekilde verilen değerler %2'lik hata payıyla ölçülmektedir. 2011 seçim sonucu tahminlerinin de %2'lik hata payıyla tutması bu iddiayı desteklemektedir.
Şekil incelenirse, 2007 seçimleri için AKP'nin aldığı oyların %77'si lise altı eğitim alanlardan oluşurken, sadece %5'ini üniversite bitirmiş kişilerin oyları oluşturmaktadır. Diğer taraftan 2011 seçimleri incelendiğinde, AKP'nin lise altı eğitim seviyesindeki kişilerden aldığı oy %69'a gerilerken, üniversite ve üzeri eğitim alanlardan aldığı oy oranı da %9'a çıkmıştır. Bu konuya AKP açısından bakıldığında büyük bir gelişme olarak görülebilir. Diğer partiler için de benzer analizler yapılabilir.
Bu şekilden çıkartılabilecek bir diğer sonuç, partilerin oy sayılarıyla ilgili kıyaslamalardır. 2011 seçimde AKP'nin %49.9 oy aldığı bilindiğine göre, bunların %9'u üniversite mezunu ise, Türkiye'de AKP'ye oy veren üniversitelilerin tüm seçmenin yaklaşık %4.5'u olduğu görülebilir. Kıyaslamak için CHP'yi seçersek, oy oranının %25.9 olması ve üniversiteli oylarının %19 olması sebebiyle, Türkiye'de CHP'ye oy veren üniversitelilerin tüm seçmenin yaklaşık %4.9'u olduğu görülebilir. Görüldüğü üzere, AKP ve CHP'nin 2011 seçiminde üniversitelilerden aldığı oy sayısı birbirinden çok da farklı değildir.
EĞİTİM - PARTİ OYLARI İLİŞKİSİ İLE İLGİLİ BİRKAÇ YORUM
Yukarıda açıkladığımız analizden de görülebileceği üzere, eğitim seviyesi yükseldikçe kişilerin AKP'den uzaklaşmaları ve CHP'ye yakınlaşmaları gibi bir sonuca ulaşılabilir. Bunun iki temel sebebi olduğunu düşünüyorum:
• Eğitimli kesim oylarını çok daha uzun bir süre koruma eğiliminde olabilir. Eğitim sürecinde elde ettikleri birikim ve tartışma kabiliyetleri sonucu, fikirlerini değiştirmelerinin daha zor olması muhtemeldir. Dolayısıyla, yeni kurulan bir partiye öncelikli olarak daha düşük eğitim almış kişilerin geçmesini bekleyebiliriz.
• Diğer taraftan, AKP'nin tabanında muhafazakar kesimin daha fazla olduğu bir gerçektir. Özellikle kapalı kızların yüksek eğitim alamaması ve bir kısmının eğitim hayatına çok erken yaşta veda etmek zorunda kalması da bu farkın oluşmasındaki önemli etkenlerden biridir.
Verdiğimiz bu iki maddeyi yorumlamak gerekirse, birkaç seçim sonra ilk maddeden kaynaklanan farkın azalacağını beklemek yanlış olmayabilir. Zaten, KONDA'nın 2007 ile 2011 yıllarını karşılaştıran araştırma sonuçları da bunu destekler niteliktedir. Tabi ki iddiayı daha gerçekçi hale getirmek için başka seçim oranlarına da ihtiyaç var. Oysa ikinci maddeden kaynaklanan farkın kapanması oldukça zor görülmektedir. Bu sebeple, her ne kadar bu oranın azalacağını ve dengeleneceğiini iddia etsek de, farklı görüşü temsil eden partiler arasındaki oyların dağılımlarının eşdeğer hale gelmesi imkansız gibi görünüyor.
Beycan Kahraman
