İkinci el araç alırken nelere dikkat etmeliyiz?
Ülkemizde artan ÖTV oranları sıfır otomobil fiyatlarını oldukça yükseltmiştir. Bu sebeple, tüketiciler ikinci el pazarına daha fazla yönelmişlerdir. İkinci el araç alımının getirdiği bazı zorluklar ve problemler varadır. Bu yazımızda ikinci el araçlarla ilgilenenlere, ikinci el araç alırken dikkat etmeleri gereken konuları maddeler halinde sıralayacağız.
1. İhtiyaçlarınızı iyi belirleyin
Bütçenizi belirledikten sonra, ailenize ve size en uygun modeli seçtiğinize emin olun. Aracı neden almak istediğinizi, ne gibi koşullarda kullanacağınıza karar verin.
Aracınızı daha çok işyerinde kullanmak için mi alıyorsunuz, ailenizle gezmek için mi alıyorsunuz, güvenli bir araç mi istiyorsunuz, ya da düşük maliyetli bir araç mı istiyorsunuz? Bunları göz önünde bulundurarak almak istediğiniz araç tiplerine karar vermeniz gerekmektedir.
En çok bilinenen araç tipleri şu şekilde sıralanabilir:
• sedan,
• hatchback,
• station wagon,
• SUV,
• MPV,
• crossover,
• pick-up,
• kombi,
• panel van,
• coupe,
• cabrio,
• minibüs.
Araç tipine karar verdikten sonra; aracın segmenti, aracın yaşı, şanzıman ve yakıt özelliklerini de göz önünde bulundurmanız gerekir. Bunların dışında, aracın estetik özelliklerine, donanımına ve kullanışlılığına göre karşılaştırmalar yapmayı unutmayın.
2. Fiyat analizi
Almak istediğiniz araç tipine karar verdikten sonra ilk yapmanız gereken, elinizdeki bütçeye göre fiyat analizi yapmaktır. Hangi markada, hangi modelde, hangi konfor grubunda kaç yaşındaki araçları alabileceğinizi incelemeniz gerekiyor.
Bildiğiniz gibi artık günümüzde ikinci el oto pazarına gidip otomobil bakma dönemleri artık eskide kaldı. İnternetten aradığınız modelleri ve fiyatları kıyaslamak artık çok daha kolay. Almak istediğiniz ikinci el otonun tahmini piyasa fiyatını online olarak öğrenebilirsiniz. Almak istediğiniz otomobil piyaa fiyatının ne çok altında, ne de çok üstünde olmalıdır.
Farklı sitelerden fiyatları kıyaslamanız daha doğru fiyatlara ulaşmanızda faydalı olacaktır.
İkinci el araç masrafının, araç sahibine verilen paradan ibaret olmadığını hatırlatmak isteriz. Devir işlermlerini, vergileri, sigortaları, gelebilecek cezaları da göz önünde bulundurmalısınız. Bu gibi masraflar, seçeceğiniz aracın modeli, markası ve yaşına göre farklılıklar gösterebilir.
3. Aracın sahibiyle görüşme
Size uyan araçları belirledikten sonra araç sahibini arayarak, aracın ne durumda olduğunu aracın sahibinden dinlemenizde fayda var. Satıcıyla iletişime geçmekten çekinmeyin. Araç hakkında merak ettiklerinizi sorup tatmin edici cevaplar almaya çalışın. Sorabileceğiniz sorular:
• Aracı neden satmak istiyorlar?
• Ne zamandan beri aracı kullanıyorlar?
• Önemli bir kaza var mı? Hiç hasarı oldu mu?
• Araç genel olarak ne durumda?
• Motor durumu nasıl?
• Son bakımı ne zaman yapıldı ve hangi parçalar bakıma alındı?
Bu tarz sorular, aracı ve sahibini tanımanızı kolaylaştıracaktır.
4. Gözle inceleme
Aracın sahibiyle telefondaki ilk görüşmeniz olumlu geçtiyse, mutlaka gidip aracı gözünüzle görün. Aracın içinize yatması ikinci el araç alımında dikkat edilmesi gereken konuların başında gelmektedir. Tanıdığınız ekspertiz uzmanı, servis uzmanı ya da sanayi ustası varsa, gidip aracı birlikte görmenizde fayda var. Bu sayede, ilgilendiğiniz araç ile ilgili olarak daha doğru bir karar verebilirsiniz.
Aracı mutlaka gün ışığında kontrol edin.Aracın kaportasını, kapılarını ve agaj kapağını inceleyin. Karoser çiziklerini, delik ve paslanmaları kontrol edin. Aracın boya ve kaporta kontrollerini gözünüzle yapmaya çalışın. Simetrik sorunlar, eğrilikler varsa bunları yakalamaya çalışın. Motor kağaını kaldırın, radyatörü kontrol edin. Yağ çubuğunu çekip ucundaki yağ rengini ve seviyesini kontrol edin.
Bunlara ek olarak, motor ve şase numaralarını ruhsatta yazan değerlerle karşılaştırın.
5. Mutlaka test sürüşüne çıkın.
İlgilendiğinzi ikinci el otomobili mutlaka test sürüşüne çıkarın. Hatta satıcıya ısrarla kullanmak istediğnizi belirtin. Önemli bir sorun yaşamamak için, satıcının da yanınıza olmasına dikkat edin. Aracı kullanırken size garip gelen durumlar olduysa, bunları araç sahibine söyleyin.
Test sürüşü araç hakkında bilgi sahibi olmanın en kolay ve hızlı yollarından biridir. Ancak, test sürüşünü kısa tutmayın. Radyo ve koltuk ayarlarını kontrol edin. Klimayı çalıştırıp deneyin. Sıcak ve soğuk testlerini yapın. Araç kilit sistemi doğru çaışıyor mu, otomatik hız takip sisteminde sorun var mı, ... mümkün olduğunca tüm aksamı kontrol etmeye çalışın.
Kontrol etmediğiniz her bir özelliğin size ek maliyet olarak yansıyacağını unutmayın.
6. Servis kayıtları
Aracı kendiniz konktrol ettikten sonra, aracın sahibinden servis kayıtlarını isteyin. Bakılmış bir araç ile, ilgilenilmemiş bir araç asla bir değildir. Yağı, suyu eksik bırakılan bir aracın motor ömrü çok hızlı azalabilmektedir. Araç içerisindeki filtre ve kayış kontrollerinin zamanında yapılması aracın kullanım ömrünü uzatmaktadır. Bu gibi bilgileri ancak servis kayıtlarında bulabilirsiniz.
Aracın bakımları kendi servisinde yapılmadıysa, ürün değişim ve bakım faturalarını isteyin. Araç sahbinin verdiği bilgilerin doğruluğunu bunlarla kontrol edin.
7. Hasar durumu
- Aracın hasar durumu, aracın ikinci el piyasasına etki eden en temel unsurlardan birisidir. Yapılan her kaza araca değer kaybı olarak yansımaktadır. Özellikle, hava yastığı açılması gibi durumlar, aracın çok büyük basınç ve kuvvete maruz kaldığını göstermektedir. Şase ve ana iskelede yamukluk veya onarım varsa, araç sürüşünü tehlikeye sokacak yana kayma gibi durumlar oluşabilir.
- Bu sebeple, aracın hasar bilgisi çok önemlidir. Sonradan bir sürprizle karşılaşmamak için tramer kaydı sorgusu kesinlikle yapmalısınız. Araç hasar ve kaza durumunu öğrenmek ayrıca aracın fiyatının da daha net belli olmasını sağlar.
- Tramer kaydı sorgusunu cep telefonunuzdan SMS yoluyla kolaylıkla yapabilirsiniz. Araç şasi numarası ya da araç plaka numarasını yazarak, 5664'e mesaj atmanız yeterlidir. Bu sayede, aracın geçmiş hasar ve kaza kayıtlarına ulaşabilirsiniz. Bu sorgulamayı yaparken şasi numarasını kullanmanız daha güvenilir bir sonuç çıkmasını sağlayacaktır. Plakanın sonradan değiştirilebildiğini de göz önünde bulundurmak gerekir.
8. Ekspertiz raporu
Yıllarca biriktirdiğimiz paraları ikinci el araçlara veriyoruz. İkinci el araç alırken, aracın yeni tarihli ekspertiz raporu olup olmadığını mutlaka sorun. Eğer yoksa, araç için ekspertiz raporunu kendiniz çıkarttırın.
Almak istediğiniz aracın dış görünüşü, malzeme kalitesi elbette önemlidir. Ancak, şehrin ve trafiğin yoğunluğundan dolayı oluşan kazaların aracınıza büyük zararlar vermiş olabileceğini unutmamak gerekir. Bu sebeple, alacağınız ikinci el araba konusunda kafanızın rahat olması için mutlaka ekspertiz raporunu inceleyin.
Kurumsal bir kimlik altında hizmet veren, araçla ilgili tüm detayları inceleyen, yazılı ve kaşeli ekspertiz raporu sunan firmalardan, aracın durumunu sağlıklı ve net bir şekilde öğrenebilrisiniz.
2020 yılının Nisan ayında çıkan yeni düzenleme ile artık ikinci el arabalarda da ekspertiz zorunluluğu bulunuyor. Böylece, daha güvenilir ve şeffaf bir ticaret ortamı için yapılan düzenleme ile tüketici hakları daha fazla korunacak.
9. Kaporta ekspertizi
Ekpertiz raporunda ilk kontrol etmeniz gereken kısım, kaporta ekspertizi kısmıdır. Aracın kaza ve hasar durumu hakkındaki en temel gösterge kaporta ekspertiz sonucudur. aracın, değişen, sök tak yapılan, işlem yapılmış, boyalı kısımlarını bu rapor sayesinde öğrenebilirsiniz.
Kaporta ekspertizi aracın piyasa değerini belirlemekte kullanılabilecek en önemli faktörlerden biridir. Değişen parçaların orjinal olup olmadığını, çıkma parça kullanılıp kullanılmadığını, oluşan kazanın nasıl oluştuğu gibi konuları daha güçlü bir şekilde sorgulamanıza olanak sağlar. Kaporta ekspertizinin yardımıyla araç sahibine bu detayları tek tek sorabilirsiniz.
10. Motor ekspertizi
Ekspertiz raporunda kontrol edilmesi gereken ikinci kısım motor ekspertizi sonuçlarıdır. Almak istediğinzi ikinci el aracın motor gücünün ne durumda olduğunu, tekerleklere bu motor gücünü nasıl yansıttığını, orjinal gücüne göre gücünün ne kadar düştüğünü bu rapor sayesinde öğrenebilirsiniz.
Ayrıca, motor bölgesinde ıslama, yağlama, yağ kaçağı gibi durumları bu rapor yardımıyla öğrenebilirsiniz. Motor bölgesiyle ilgili sorunlar, çözülmesi en zor olan ve en maliyetli problemlerdir. Bu sebeple, aracın motor ekspertiz sonuçları da aracın değerini belirlemekte oldukça önemlidir. İlerde karşınıza çıkacak plansız masraflar dizisini önlemek için gereken bir uygulamadır.
Bilirkişiler tarafından yapılan bu kontrollerde aracın alt kısmından bir darbeye maruz kalıp kalmadığı, ön takımında bir problem olup olmadığına bakılır. Aracın yağ ve egzoz kaçakları tespit edilir.
11. Kilometre kontrolü
İkinci el piyasasında araç kilometresi arabaların değerinin artmasına ya da yükselmesine etki eden faktörlerden birisidir. Motor kullanımı ve yürür aksamların daha az yıpranması buna bağlıdır. Dolayısıyla araç alırken kilometre durumunu kontrol etmeniz gerekir.
Bakımları düzenli yapılmış ve temiz kullanılmış araçlarda yüksek kilometreler çok fazla problem oluşturmamaktadır. Fakat kilometre konusunda yapılan yanlış beyanlara ve hileli uygulamalara dikkat etmelisiniz. Aracın kilometresini TüvTürk ve servis kayıtlarından doğrulayabilirsiniz.
12. Lastik durumu
Araç alırken bir diğer kontrol etmemiz gereken konu ise lastik durumlarıdır. Arabanızın tam performans göstermesi ve olabilecek kazaların önüne geçilmesi açısından lastikler belirli standartlara sahip olmalıdır.
Lastik diş derinlikleri yasal aşınma sınırı olan 1.6mm'nin altında olmamalıdır. Çünkü bu durumlarda araç muayeneden geçemez. Dolayısıyla araçların lastik diş derinliklerini satın almadan ölçmeniz ve standartlara uygunluğunu kontrol etmeniz gerekir.
Halk dilindeki bilinen ifadesiyle, lastiklerin kabak olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Eğer, lastik durumu kötü ise, bunun size ek bir maliyet getireceğini araç sahibine mutlaka söyleyin.
13. Yedek anahtar
Aracı almadan önce yedek anahtarının durumu kontrol edilmelidir. Araç yedek anahtarı güvenlik için önemlidir. Kaç tane yedek anahtarının olduğu bilinmesi daha güvenli bir alışveriş için gereklidir. Ayrıca yedek anahtar maliyeti artıran etkenlerden birisidir.
Herhangi bir hırsızlık durumunun önüne geçilmesi ve gereksiz maliyetlerden kaçınmak için mutlaka yedek anahtar durumunu satıcıdan öğrenin. Ayrıca aracın pert veya çalınma durumlarında kasko ödeme öncesi aracın ruhsat ve yedek anahtarını kullanıcıdan talep etmektedir.
Yedek anahtar olmayan araç aldığınız zaman muhakkak aracın yetkili servisine gidip yedek anahtar kodunu iptal ettirin.
14. Diğer araç ekipmanları
Alacağınız aracın kitapçıkları, ilk yardım seti, stepne ve kriko gibi ekipmanlarının tam olmasına özen gösteriniz. Ekipmanların tam ve eksiksiz olması güven açısından önemli olduğu gibi aynı zamanda istenmeyen maliyetlerin de önüne geçecektir.
Mümkünse araçta yedek lastiğin bulunması, yazlık ya da kışlık lastiklerin araçla birlikte verilmesi sizi ileride beklenmeyen maliyetlerden kurtaracaktır.
15. Resmi kayıtlar ve cezalar
Kullanılmış otomobil alımında önemli bir detay aracın resmi evrakları ve alım işlemlerinde izlenecek yollardır. Aracın MTV ve TPC borçları, yapılandırılan vergi borçları, banka veya başka kurum ya da şahıslara ait haciz durumlarına dikkat etmeliyiz. Bu işlemleri internet üzerinden yapabiliriz.
Vergi borçlarını İnternet Vergi Dairesi üzerinden sorgulayarak, aracın üzerindeki haciz durumlarını ise ruhsat sahibinin e-devlet şifresinden kolayca sorgulayabilirsiniz. Böylece noter satışı esnasında kötü bir sürprizle karşılaşmamış olursunuz.
Özet olarak, aracın trafik cezası ya da vergi borcu olup olmadığını mutlaka öğrenin.
16. Pazarlığınızı iyi yapın
Pazarlık hayatımızın her noktasında var olan bir kavramdır. Bu yüzden otomobil satın alırken pazarlık yapmaktan çekinmeyin. Kendinize makul bir pazarlık payı belirleyin. Örneğin, ben genel olarak araç fiyatının %10'u civarı pazarlık payı kullanırım. 100 bin TL’lik bir otomobil almak istediğimde 10000 TL’lik pazarlık yapmaya çalışıyorum.
İnternetteki araç fiyatlarının çoğunun yüksek konulduğunu, fırsat çıkarsa sataraım mantığıyla araç fiyatlarının şişirildiğini unutmamak gerekir.
17. Parayı erken ödemeyin
Şehir dışından ya da internetten beğendiğiniz araçlar için, önceden yüksek meblağlı kaporalar ödemeyin. İkinci el araçta beklenmedik bir sorunla karşılaştığınızda, bu kaporaları geri alamazsınız.
Satış esnasında geçici ruhsat çıkmadan asla EFT yapmayın. Çünkü, ilk attığınız imza sadece satış sözleşmesi için verdiğiniz imzadır. Satış işlemi, geçici ruhsata atacağınız imza ile gerçekleşecektir. Bu belge çıkmadan, satıştan vazgeçilebilir. Bu sebeple, belgenin hazır hale gelmesini beklemenizde fayda vardır.
18. Ekstra harcamaları unutmayın
Bütçenizi hesaplarken vergi, trafik sigortası, kasko, devir gibi işlemleri göz önünde bulundurun. Bu masraflar satın aldığınız aracın marka ve modeli, yaşı ve motor hacmine göre değişiklik gösterecektir.
Ayrıca, aldığınız aracı güvenilir bir şekilde kullanmak istiyorsanız, bakıma sokmanızda fayda vardır. Yağ durumu kontrolü, gerekirse yağ değişimi, filtrelerin değiştirilmesi, fren balatalarının kontrolü, ... gibi işlemlerin size maliyet çıkartabileceğini unutmayın.
19. İkinci el aracı aldıktan sonra
Uzun süre yatmış araçları alırken muhakkak az km de olsa motor bakımını yaptırın.
Frenler araçlar için hayati önem taşıyan elemanlardan biridir. Fren sisteminin ilk etapta fren balataları kontrol edilmeli, gerekiyorsa değiştirilmelidir. Fren diskleri ve varsa kampanaların yüzeyleri de kontrol edilmeli, gerekiyorsa onarılmalı veya yenilenmelidir. Fren hidrolik seviyesi de kontrol edilmeli, eğer bir eksilme varsa sistemde bir probleme de işaret edebilir. Ancak özellikle 10 yaşın üstündeki otomobillerin fren hortumlarının mutlaka yenilenmesi, fren merkezi ile pistonların kontrol edilmesi gerekir. Fren sisteminin çalışmamasıyla sürüş sırasında karşılaşacağınız bu sürpriz size sıkıntı yaşatabilir..
Triger kayışı, motorun krank mili ile kam mili arasında güç iletimi yapar. Bu sebeple, triger kayışı otomobil için hayati önem taşır. 1970'li yıllara kadar üretilen araçların çoğunda triger kayışı bulunmazken, günümüz otomobillerinin bazılarında zincir tercih edilmiştir. En çok kullanılan triger kayışının ömrü (40.000-100.000 km) sayesinde çoğu zaman unutulan bu parça, belli bir kilometreyi aşmış otomobillerde mutlaka değiştirilmelidir. Bu değişimde bilya, varsa gerdirme yayı ve diğer birkaç küçük parçanın da mutlaka yenilenmesi gerekiyor. Triger kayışı ihmal edildiğinde motorda ciddi masraflar ortaya çıkabilir.
Rot ayarı, otomobilin sürüş güvenliğini direkt olarak etkileyen faktörlerden birisidir. Rot ve balans ayarlarının kontrol edilmesi sadece biraz zaman ve para kaybına yol açıyor gibi görünebilir. Ancak çıkacak sorunların önüne geçerek aracın yol tutuş güvenliğini arttırabilirsiniz. Birbirinden bağımsız iki ayar olan rot ve balans ayarı tabii ki yeni lastiklere sahip bir otomobilde yapılması gerekir. Bunun için de lastiklerin yeni veya diş derinliği tam, yanaklarının kırılmamış veya yıpranmamış olması ve üretim tarihinin de çok eski olmaması gerekir. Ayrıca otomobilin üzerindeki lastklerin orijinal ebatlarda olup olmadığını kontrol edin.