Vücudun Değişmeyen Matematiği
İnsan vücudu, kan hücreleri ve kas hücreleri gibi çeşitli tiplerde yaklaşık 100 trilyon hücreden oluşur.
70 kg ağırlığındaki sağlıklı bir insanın vücudunda, 5-6 litre kan vardır ve bu miktar vücut ağırlığının ortalama % 8'ini oluşturur. Kan pH'sı ortalama 7.35 ile 7.45 arasında değişir. Kan plazmasının % 91'ini su, % 9 kadarını katı maddeler oluşturur. Katı maddelerinde % 7'sini proteinler, % 0.9'unu inorganik tuzlar, % 2.1'ini aminoasitler, vitaminler ve hormonlar gibi diğer organik bileşikler teşkil eder.
Yetişkin bir insanın vücut ağırlığının yaklaşık % 60'ı sudan oluşur. Yeni doğmuş bir bebekte bu oran % 80 civarındadır. Yağsız vücut ağırlığı üzerinden bakıldığında, oran % 70 - 75'e yükselir. Bu hesaba göre 65 kg ağırlığında ortalama bir kişi, yaklaşık 40 kg vücut suyuna sahiptir.
Kanda bulunan eritrositlerin (kırmızı kan hücresi) sayısı erkeklerde 4.1-6 milyon/µL, kadınlarda ise 3.9-5.5 milyon/µL arasında değişir. Bu demek oluyor ki vücudumuzda ortalama 30 trilyon eritrosit hücresi bulunmaktadır ve ortalama olarak vücudumuzda bulunan hücrelerin % 30'unu eritrositler teşkil etmektedir. Bununla birlikte insan hücresinde bulunan eritrositlerin dolanım kanındaki ömrü yaklaşık 120 gündür. Vücudumuzda her gün 100 milyar yeni eritrosit oluşmaktadır. Her bir birimlik hacim kan içerinde paketlenmiş eritrositlerin hacim değeri "hematokrit" adını almaktadır. Erişkin bir insanda, normal hematokrit değeri erkeklerde % 40-45, kadınlarda ise % 35 - 45'dir. Bu değer yeni doğmuş bir bebekte % 45 - 60 arası değişir.
Diğer taraftan µL'de 6000 ile 10000 arasında lökosit (beyaz kan hücresi) bulunmaktadır. Bu da insan kanında 30 milyar ile 60 milyar arası lökositin bulunduğunu gösterir. Yani her bir lökosit başına 1000 ile 500 arası eritrosit düşmektedir. Yeni doğan bebekte lökosit sayısı 15000 ile 25000 arasında değişirken, doğumu takip eden dördüncü günde 12000'e kadar düşer. Dört yaşındaki bir çocukta 8000 ile 12000 arasında olan lökosit sayısı, erişkindeki değere ancak 12 yaşında ulaşır. Erişkinlerdeki miktarın 10000'i aşması, iltihabi bir hastalığın belirtisidir.
İnsan beyni 12 milyar nöron (sinir hücresi) ve 50 milyar glia hücresi (neuroglia) içerir. [Glia hücreleri sinir hücrelerini beslenmelerine ve metabolizmalarına yardımcı olmak suretiyle destekler ve korurlar.] Bu arada her bir nöron, 1000 kadar diğer nöronla ilişki içinde olduğundan, beyin oldukça karmaşık bir sinir dokusuyla çevrili olmaktadır.
Böbreklerden dakikada 500-600 mL kan geçer. Bu da kalpten pompalanan kanın % 25'idir.
Her böbrek 1 ile 4 milyon arası nefron içermektedir.
İnsanın vücudunda dolaşan kanın yaklaşık üçte biri böbreklere gelir, her dakikada böbreklerden 1,2 litre ile 1,3 litre arasında kan geçer, 24 saatte böbreklerden yaklaşık 1500 litre kan geçer. Bu süre içinde her dakikada böbrekler 125 mL filtrat oluşturur. 24 saatte toplam 200 litre filtrat oluşmakta, fakat suyun neredeyse tamamı geri emildiğinden son oluşan idrar yaklaşık 1.5 litre/gün olmaktadır.
İnsan vücudunda bulunan kapiller damarların ortalama çapı 7-9 µm'dir. Uzunlukları genellikle 0,25-1 mm arasında değişirken, adrenal korteks, renal medulla gibi bazı nadir yerlerde 50 mm'ye kadar çıkabilir. İnsan vücudundaki toplam kapiller uzunluğu yaklaşık 96000 km, diğer bir birimle yaklaşık 60000 mil'dir. Dünyanın çapı Ekvator'da 12756 kmdir. Yani, vücudumuzdaki kanın kat ettiği mesafe dünyanın Ekvator'daki çapının yaklaşık 7.5 katına eşittir.
Yetişkin bir kişide deri alanı ortalama 1,2-2,3 m2'dir. Deri tek başına vücudun en ağır organı olup, toplam vücut ağırlığının % 16'sını oluşturmaktadır.
İnsanın her bir hücresinde 0.0001 santimlik bir yapıda sıkıştırılmış vaziyette bulunan DNA uzunluğu yaklaşık 2 metredir ve bir toplu iğnenin başına sığacak büyüklüktedir.
Güneş ile Dünya arasındaki mesafe yaklaşık 160 milyar kilometredir. Vücuttaki DNA'lar art arda getirildiğinde, bu mesafenin 600 katına ulaşmaktadır.
Dakikada 60 kelime yazan bir kişi, günde sekiz saat çalışarak genetik bilgilerin yazımını ancak elli yılda bitirebilir.
Kalp ağırlığı kadınlarda yaklaşık 250-280 gram, erkeklerde ise 280-300 gram arasında değişir. Kalp dakikada 60-80, günde 100000 ve yılda 37 milyon defa atar.
Olgun kalp kası hücrelerimiz yaklaşık 15 µm uzunluğunda ve 85-100 µm kalınlığındadır.
Akciğerlerimiz normal şartlar altında günde iki milyon litreden fazla havayı içine çekmektedir.
Karaciğerin ağırlığı 1.5 kg'dır. Tek bir karaciğer hücresi 500 farklı metabolik aktiviteyi devam ettirir.
İnsan vücudunda yaklaşık 200 tip hücre tanımlanmıştır.
İnsan yaklaşık 600 iskelet kasını birlikte çalıştırarak günlük yaşamındaki etkinlikliklerini devam ettirir. Tebessüm ettiğimizde 30 kasımızı çalıştırırız.
Herhangi bir şeye temas ettiğimizde, beynimize yaklaşık 200 km/s hıza sahip bir mesaj göndeririz.
Erişkin bir insanın ağzında 10000 kadar tat tomurcuğu vardır. Yaşlandıkça bu tat tomurcuklarının sayısı azalır.
Vücudumuzun büyük bölümünde cm2 başına 100 kadar yağ bezi düşerken, yüz, alın ve kafa derisinde yağ bezlerinin sayısı cm2 başına 400-900'a kadar artar.
İnsanda yaklaşık 3 milyon ter bezi deride vücut ısısının korunmasına yardım ederek, her gün terleme ile yaklaşık 1 litre suyu vücuttan atmaktadır.
Günde yaklaşık bir litre tükürük üretiriz.
Kokuyu 100 µm'lik bir kalınlığa ve 10 cm2'lik bir alana sahip olan koku epitelindeki koku kemoreseptörleri tarafından algılarız.
Her bir göz küresini hareket ettirmek için 6 kas çalışır.
Bir insanoğlu yaşamının yaklaşık yarım saatlik bölümünü tek bir hücre olarak geçirmektedir (Spermle buluşan yumurta hücresinin ilk bölünmeye kadar beklediği süre).
Her yıl vücudumuzdaki atomların % 98'i yenilenmektedir.
Beyine gelen ve beyinden çıkan sinir impulslarının hızı 274 km/saate ulaşabilir.
İnsan vücudunda her saniyede 15 milyon kan hücresi yıkıma uğramaktadır.
Bir insanın deri altında bulunan sinirlerin toplam uzunluğu 72 km civarındadır.
Ortalama bir öksürüğün ağızdan çıkış hızı 96,5 km/saat'dir.
Bir tat tomurcuğunun ortalama ömrü 10 gündür.
Kalbimiz kanı yaklaşık 9 metre uzağına ulaştırabilecek yeterlilikte bir basınç üretmektedir.
Vücudumuzdaki kemik adedi doğduğumuzda 300 iken, yetişkinlikte 206'ya düşer.
İnsan bağırsağının ortalama yüzey genişliği 200 m2'dir. Bu alan insanın tüm dış yüzey alan genişliğinin ortalama olarak 100 katına yaklaşmaktadır.
Çoğu insan dakikada 25 kez göz kırpmaktadır. Ortalama bir insan her yıl ortalama olarak 6,205,000 defa göz kırpar.
Ortalama bir insan kafasının ağırlığı yaklaşık olarak 3,5 kilogramdır. Ortalama bir insanda kafa derisi üzerinde 100.000 civarında saç bulunur. Bu saçların ömrü 2 ile 4 yıla kadar çıkabilir.
Ağzımızdan bir kelime çıkabilmesi için 72 farklı kasın etkileşime girmesi gerekir.
Ortalama ömre sahip bir insanın yaşam sonuna kadar döktüğü deri ağırlığı yaklaşık olarak 18 kilogramı bulurken, aynı insanın bu süre sonuna kadar döktüğü kirpiklerinin uzunluğu 30 metrenin üzerindedir.
Ortalama yaşam süresinde, ortalama bir insan yaklaşık olarak 65 litre gözyaşı döker.
Ortalama yaşam süresinde, ortalama bir insanın yürüdüğü mesafe, yaklaşık olarak ekvatorun çapının 5 katı bir mesafeye denk düşmektedir.
Midemizin ortalama bir bardak inek sütünü parçalaması yaklaşık 1 saat sürer.
Bilimsel araştırma verileri çeşitli kitaplarda değişiklik göstermekle birlikte, insan serebral korteksi (beyin kabuğu) yaklaşık 2-4 mm kalınlığa sahip olup, yaklaşık 2200-2400 cm2'lik bir alan kaplamaktadır. Serebral korteksteki yaklaşık 25 milyar nöron, 100000 km'nin üzerindeki bir mesafeye ulaşan aksonlarla birbirine bağlı olup 300 trilyon sinaps (sinir hücreleri aralarındaki geçiş bölgeleri) içermektedirler. ( J. Nolte, The Human Brain. An Introduction to Its Functional Anatomy, 1999)
İnsanda merkezi sinir sistemini teşkil eden omurilik yaklaşık olarak kadınlarda 43 cm., erkeklerde 45 cm. uzunluğunda olup 35-40 gramlık bir ağırlığa sahiptir.
İnsanda vücut ısısı, açlık, susuzluk, uyku ve cinsellik dürtülerini kontrol eden beynin hipotalamus bölgesi yaklaşık 4 gramlık bir ağırlığa sahiptir.
Yetişkin bir insan beyinciği (cerebellum) yaklaşık 150 gram'dır.
İnsanda günlük CSF (serebrospinal sıvı; beyin-omurilik sıvısı) üretimi yaklaşık olarak 400-500 ml'dir.
30 desibelin üzerindeki sesler insan vücudunda hasarlar meydana getirebilir. 90 desibelin üzerindeki sesler insanda işitme kaybına yol açabilir. İnsanlar için en sağlıklı ses aralığı 50 ile 60 desibel arasındadır.
Kalp erkeklerde dakikada ortalama 70-72, kadınlarda ise dakikada ortalama 78-82 kere atar.
İnsanlar 3000 ile 10000 arasında farklı kokuyu ayırabilmektedirler.
Midemizin kendi kendisini sindirmemesi için her iki haftada bir mukus tabakasını yenilemesi gerekir.
Dünyadaki insan populasyonunun yaklaşık % 11'ini teşkil eden solak insanlar (sol elini kullananlar) sıkıca kapanmış bir kavanozu sağ elini kullanan bir insandan daha kolay açabilirler. Bunun nedeni solak bir insanın, sağ elini kullanan bir insana kıyasla daha güçlü bir saatin tersi yönünde dönüş kuvveti uygulayabilmesinden ileri gelmektedir. Öte yandan sağ elini kullanan bir insan, aynı kavanozu solak bir insandan daha sıkı kapayabilir.
Sağ elini kullananlar, solaklardan ortalama olarak 9 yıl daha uzun yaşarlar.
Ortalama bir insanın uykuya dalması yaklaşık 7 dakika sürer.
İnsan bağırsağında bulunan faydalı bakteri sayısı, insan vücudunda bulunan hücre sayısına eşittir.
Vücudunuzdaki en ufak kemik kulağınızdadır ve üzengi kemiği (stapes) diye adlandırılır. Sadece 1.98-4.3 mg ağırlığına sahip olan bu kemik, 2,5-3,3 mm uzunluğunda olup bir pamuk lifinden daha incedir. Vücudumuzdaki en ufak kas da yine kulağımızda bulunan stapedius kasıdır. Öte yandan orta kulak zarı sadece 0.1 mm kalınlığındadır ve yaklaşık 14 mg'lık bir ağırlığa sahiptir.
Yüzümüzde 60 adet kas vardır. Gülümsemek kaşları çatmaktan daha kolaydır. Gülümsemek için 20 kası çalıştırmamız gerekirken, kaşlarımızı çatmak için 40'ın üstünde kası çalıştırmamız gerekmektedir.
Vücudumuzda 639 civarı kas bulunmaktadır. Kaslar vücudumuzun toplam ağırlığının yaklaşık 2/5'ini oluşturmaktadır. Vücudumuzdaki en küçük kas kulağımızın derinliğinde bulunan ve işitmede fonksiyonel olan stapedius kası iken, vücudumuzun en büyük kası kalçamızda bulunan "gluteus maximus" kasıdır. Gluteus maximus yürürken ve koşarken bacağımızı kuvvetli bir biçimde geriye doğru itmekte fonksiyonel olan kastır. Vücudumuzdaki en uzun kas ise sartorius kası olup kalçayı büken ve dışarıya doğru iten kastır.
Göz kası tüm vücudun en hızlı tepki gösteren kasıdır.
Günde yaklaşık yarım litre suyu nefes yoluyla dışarı atarız. Bunun delili bir camın üzerine üflediğimizde gördüğümüz su buharıdır.
Akciğerlerdeki kapiller damarlar uç uca getirildiğinde 1600 km'lik bir uzunluğa ulaşır.
Dinlenme anındaki bir kişi genellikle dakikada 12 ile 15 arasında nefes alır.
Yetişkin bir insanda akciğerlerin yüzey alanı yaklaşık olarak 75 m2'dir. Derinin yüzey alanı ortalama olarak 16 m2 olarak alındığında, akciğerlerin yüzey alanının derinin yüzey alanının yaklaşık 5 katına eşit olduğu görülmektedir.
Kaydedilmiş en yüksek "hapşırma hızı" 165 km/saattir.
Sağ akciğerimiz, sola kıyasla daha geniştir.
Beyninizin sağ ve sol yarımküresini birleştiren hat olan corpus collosum 300 milyondan fazla akson içermektedir.
Ortalama bir insanın idrar kesesi dolu hissi verene kadar yaklaşık 250-350 ml idrarı tutabilir, fakat gerçekte bu iki mislini taşıyabilir.