Türkiye'nin Dağları

Türkiye dağlık bir ülke olduğundan ortalama yükseltisi fazladır (1132 mt).Dağlarımız, fiziki haritada yükseklikleri değiştiği için farklı renklerle gösterilir.

Dağlarımızın ortak özelliği doğu – batı yönünde uzanmalarıdır. Bunun nedeni kuzeyden Sibirya, güneyden Arap levhalarının sıkıştırmalarıdır.

Kıvrımlı Dağlar

Tortulları yeni ve yumuşaktır. Zirvelerinde deniz canlılarına ait fosiller bulunur (Kıvrım olduğunun en kesin kanıtıdır).

Ülkemizin kıvrım dağları Alp orojenezi içinde Kuzey Anadolu ve Toroslardır. Kıvrım dağlarımız Karadeniz ve Akdeniz boyunca denize paralel uzanırlar. Kıvrımlı Dağlar'ın özellikleri:

● Kıta sahanlığı dardır.

● Delta oluşumu zor falezler yaygındır.

● Boyuna kıyılar oluşur.

● Rüzgar frekansı Karadenizde ↓ , Akdenizde ↑ şeklindedir.

● Akarsular kuzey – güney yönlü olur.

● Kıyıdan içeriye doğru gidildikçe iklim,bitki örtüsü ve tarım ürünü çeşitliliği fazladır.

● Girinti – Çıkıntı,koy-körfez ve doğal liman sayısı azdır.

● Limanların hinterlandı dardır.

● Kıyı ve iç kesim arasında ulaşım zor maliyetli ve geçitlerden sağlanır.

Bölgelere Göre Kıvrımlı Dağlarımız

Doğu Anadolu Bölgesi’nde

– Mercan (Munzur) Dağları
– Malatya Dağları
– Maden Dağları
– Mengene Dağları
– Karasu
– Aras Dağları
– Palandöken
– Allhüekber Dağları
– Hakkari Dağları
– Cilo Dağları

Karadeniz Bölgesi’nde

– Küre Dağları
– Köroğlu Dağları
– Bolu – Ilgaz Dağları
– Canik Dağları
– Rize Dağları
– Kaçkar Dağları
– Çmen
– Kop
– Mescit Dağları

Akdeniz Bölgesi’nde

– Sultan Dağları
– Geyik Dağları
– Barla Dağları
– Aladağlar
– Bolkar Dağları

İç Anadolu Bölgesi’nde

– Sündiken Dağları
– Sivrihisar Dağları
– Tecer Dağları
– Akdağ
– Hınzır Dağları

Marmara Bölgesi’nde

– Yıldız Dağları
– Samanlı Dağları
– Koru Dağları

Ege Bölgesi’nde

– Simav Dağları
– Eğrigöz Dağları
– Murat Dağları
– Emir Dağları

Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde

– Mardin Dağları

Kırıklı Dağlar

Tortulları eski ve serttir. Tam fay hattı üzerinde olduğundan depremsellik çok, sıcak su kaynakları yaygın, kaplıca ve ılıca bakımından zengin, jeotermal potansiyeli fazla olan alanlardır.

Kırıklı dağlarımızın bir tanesi Akdeniz, diğerleri Ege Bölgesindedir. Kırıklı Dağlar'ın özellikleri:

● Enine kıyılar oluşur.Girinti-çıkıntı,koy-körfez ve doğal liman sayısı fazladır.

● Görünen ve gerçek kıyı uzunluğu farkı fazladır.(Türkiye’nin en uzun kıyısı)

● Limanların hinterlandı geniştir.

● Kıyı ile iç kesim arasında iklim,bitki örtüsü ve tarım ürünü çeşitliliği azdır.

● Ulaşım doğu batı yönünde kolaydır.

● Rüzgar frekansı → şeklindedir.

● Kıta sahanlığı geniş,derinlik azdır.

● Delta oluşumu kolay falezler yoktur.

Kırıklı Dağlar'ın oluşumu sırasında görülen Orojenez sonucunda kıvrılma özelliğini kaybetmiş sert tabakalar kırılmaya uğrar. Böylece fay (kırık) alanları oluşur. Kırıklar boyunca yükselen alanlara "Horst", alçalan alanlara ise "Graben" adı verilir. Ege bölgesinde yer alan ve üzerine akarsuların yerleştiği kıyı ovaları graben, onları birbirinden ayıran dağlar ise horst özelliğine sahiptir.

Ege Bölgesi'nde yer alan horstlar sırasıyla: Yunt, Madra, Bozdağlar, Aydın, Menteşe dağlarını oluşturmuştur. Diğer taraftan, bölgedeki grabenler de Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes bölgelerini oluşturmuştur.

Volkanik Dağlar

Manto tabakasında sıvı ve sıcak cismin oluşturduğu güce konveksiyonel akım denir. Konveksiyonel akımlar yer kabuğunun ince ve zayıf noktalarında kırma ve delme yaparak deprem ve volkanizmayı oluştururlar. Bundan dolaı fay hatları ile volkanik alanların uzanışı paralellik gösterir.

Volkanik alanlarda toprağın çok verimli ve maden çeşitliliğinin fazla olması nüfus yoğunluğunu arttırır. Volkanizma sırasında yer içinde (sil, lapilli, dayk) ve yer üstünde (krater, kaldera, mağar, lav, tüf, peribacası, kargıbayır) şekiller oluşur. Volkanik alanlarda andezit ve bazalt taşlar yoğundur. Türkiye volkanlarının tamamı sönmüştür. Bunun kanıtı Türkiye gayzer kaynaklarının görülmemesidir.