Kıbrıs Barış Harekatı'nda kendi gemilerimizi bombaladık

Türk askeri tarihimiz: kesinlikle, çok büyük askeri başarılarla doludur. Başarısızlıklar, her ne kadar çok az olsa da, tarihimiz incelendiğinde, gerçekten saçma-sapan, başarısızlıklar yok değil. İşte, bunlardan biri. Kendi uçaklarımız tarafından batırılan, kendi savaş gemimizin hazin hikayesi. Hem de, koca bir ülke halkından, bir yıl saklanan, gizlenen bir hikaye.

Kocatepe Gemisinin Özellikleri

TCG Kocatepe (D-354), 1974'de Türk Silahlı Kuvvetleri'nin gerçekleştirdiği Kıbrıs Harekâtı sırasında Türk Hava Kuvvetleri tarafından dost ateşiyle batırılan Türk Deniz Kuvvetleri gemisidir.

Geminin orijinal adı: DD-861.USS HARWOOD. 22 Mayıs 1945 tarihinde, Amerika'da yapılmış. 8 Eylül 1945 tarihinde, Amerikan Donanmasında göreve başlamış. İsmini: 2 kez “Navy Cross” madalyası kazanan ve Leyte Körfezi Savaşında şehit olan “Commander Bruce L. Harwood” dan almış.

Amerikan Deniz Kuvvetlerinde iken: Pearl Harbour ve Vietnam'da hizmet etmiştir.

1 Şubat 1971 tarihinde ise, Amerikan Donaması listelerinden çıkarılmış ve 17 Aralık 1971 tarihinde, Türkiye'ye satılmıştır. Kocatepe adı ile, Türk Donanmasında hizmet etmeye başlamıştır.

İşin ilginci: Kocatepe Muhribi, Türkiye'ye teslim edildikten ve göreve başladıktan, yanlızca 4 gün sonra batmıştır.

Uzunluğu: 47 metre. Genişliği ise: 12 metre. Mürettebat: 345 kişi.

Kocatepe muhribi: aslında, uçak gemilerini, denizaltılara karşı korumak amacı ile dizayn edilmiş. Hava savunma silahları ve o silahları kullanacak personel yok. İki tanesi başta ve iki tanesi kıçta olmak üzere: toplam dört namlu var. Bunlar: su üstü harbi ve kara bombardımanı için kullanılmak üzere düzenlenmişler. Hava savunmasında, pek etkinlikleri yok. Atış süratleri düşük. Dakikada 16 mermi atıyorlar. Atış kontrol sisteminin kontrol edebileceği uçak sürati: 400 mil civarında. Süratli uçaklara: 2-3 mermi atabilmek mümkün. O, 2-3 atışta vurabilirsen vurursun. Yoksa: olay biter. Bu gemi ile, yanlızca su üstü savaş yapmak mümkün.

Muhribin komutanı: daha sonra, Deniz Kuvvetleri Komutanlığına kadar yükselen: Albay Güven Erkaya.

Kıbrıs'ta: Nikos Samson'un darbe yapması üzerine: 20 Temmuz 1974 tarihinde: Türk askeri güçleri tarafından, Kıbrıs'a çıkarma yapılır. Çıkarmanın ilk günü: heyacanlı bir şekilde, fakat büyük bir aksilik olmadan tamamlanır.

O gece: Kocatepe muhribi, Mersin Limanındadır. Ancak, emir alırlar ve Girne önlerine giderler. Bu arada: havada bulunan deniz karakol uçağı ile, sürekli olarak muharebe irtibatı sağlanmaktadır. Derken: deniz karakol uçağından, bir rapor gelir. Raporda: bir konvoyun, doğuya, Baf şehrine doğru yol aldığı belirtilmekte ve üç muhripten oluşan deniz gücünden, bu gemilerin Kıbrıs'a çıkmalarının engellenmesi istenilmektedir.

10-12 gemiden oluşan bu konvoyun varlığı: Kıbrıs'a doğru ilerlediği hakkında: Muğla'daki İl Jandarma Komutanlığından alınan: ham istihbarat bilgilerine dayanıyordu. Konvoydaki gemi topluluğundaki gemilerin: tipleri ve milliyetleri sorulduğunda ise, deniz karakol uçağındaki görevli pilotlar: bunların bilinmediğini bildirdiler.

Yapılan incelemelere göre: Muğla'daki İl Jandarma Komutanlığından, Muğla Valisine ve oradan da Jandarma Genel Komutanlığına, oradan Genelkurmay ve oradan da, Deniz Kuvvetleri Komutanlığına bir istihbarat raporu gelir. Bu raporda: “Rodos adasındaki, Manrdraki Burnu açıklarında, asker yüklü, 10-12 gemi görüldüğü” yazılıdır. Tüm olayları başlatan rapor, işte bu.

Deniz kuvvetlerinde, işte bu rapor değerlendirilir. Bu gemiler, gitse gitse, saatte 8 mil hızla giderler ve o süratle, Kıbrıs adasında, Baf şehri açıklarına, şu saatte varırlar. Bunun üzerine, üç gemiden oluşan, deniz gücümüze, o belirlenen saatten önce, Baf şehri açıklarına varıp, bu konvoyun Baf şehrine girmesine engel olunması emri verilir.

Ancak: daha önce söylediğim gibi: bu konvoyun, asker mi, malzeme mi yoksa yiyecek mi taşıdığı belli değil. Bunları koruyan bir Yunan birliği varmı, bunları koruyan muhripler varmı? Tüm bu konularda, ayrıntılı bilgi edinmek mümkün değil.

Her şeye rağmen: sabaha karşı, Ankara'dan saldırı emri gelir. Bu emir gereğince: üç geminin, konvoya müdahale etmesi istenir. Önce, Hava kuvvetleri, sonra deniz gücü taarruz edecektir. Gemilerin, harekat sahasından uzak durması istenir. Ancak: harekat sahasının net olarak neresi olduğu konusunda, gemilere bilgi verilmez. Bu durumda: gemi kaptanları: hava taarruzundan sonra, harekat bölgesine ulaşıp, konvoyu yok edebilmek için, Baf yakınlarına gitmeye karar verirler.

Bu arada: deniz karakol uçağı ile temas kurulup, konvoy hakkında yeniden ayrıntılı bilgi istenir. Ancak; sis yüzünden aşağıyı göremediklerini söyleyen pilotlar, bu isteği yerine getiremezler. Yani:  konvoy yanlızca, radar ekranlarında görülmekte, bunun dışında deniz karakol uçağı pilotları tarafından, görülememektedir.

Bu arada yaşanan ilginç bir olay da, işlerin nasıl yürütüldüğünün izahı bakımından ilginçtir. Deniz karakol uçağı: Mersin bölgesine intikal emri verilmiş bir mayan tarama gemimizi gördüğünde, bunları Yunan hücumbotu olarak rapor etmiş, filo komutanının müdahalesi ile, bu yanlışlık son anda düzeltilmiştir.

Evet: konvoy hala  ortada yok, ancak radarlarda görüntüleri görülüyor. Hatta, radarlardaki görüntüler yorumlanıp: konvoyun yıldız şeklinde dağıldığı, korumalarında muhrip bulunmadığı gibi, türlü türlü haberler gelmeye devam ediyordu. Hatta: deniz karakol uçağı: konvoyun, tesadüfen bir araya gelmiş, ticaret gemileri olduğunu dahi söylemişti. Gözle yapılan istihbarata dayanmayan bu bilgilerin hangisinin doğru olduğunu bilmek, iyice imkansız hale gelmişti. Kimsenin aklına: o anda, radarlar ile, değişik görüntüler oluşturularak, bizimkilerin yanıltılacağı gelmemişti. Halbuki, bölgede: Amerikalılar, İsrailliler ve Ruslar bulunuyordu. Özellikle: bölgede harekatın sürdüğü dönem boyunca bulunan ve yerine terk etmeyen, bir Rus tarama gemisinin bulunması, böyle bir ihtimali güçlendiriyordu.

Bu arada: bizim, üç muhrip; Baf bölgesine doğru ilerlemeye devam etmektedirler. Belirlenen sahaya iyice yaklaşırlar. Konvoy gemilerini görmeyi beklerken, konvoy filan görünmez. Bölgede: güneyde, sadece iki gemi görürler. İki gemi arasındaki uzaklık ise, 5 mil. Bizim muhriplerin radarlarında: yanlızca, bu iki gemi görünmekte, bunların dışında, konvoy olarak nitelendirilecek herhangi bir gemi görünmemektedir. Tabii, bu madalyonun bir yüzü, yani muhriplerden görünen yüzü.

Olayın, birde Ankara'dan görünen yüzü var. Bu sırada: Barış Harekatı sırasında, Yunan gemilerinin, Nato tatbikatlarından öğrendikleri bilgiler ışığında, kendi gemilerine Türk bayrağı çekecekleri ve telsiz operatörlerinin, Türkçe bilen Rum personelden seçileceği ve böylece Türk pilotlarının kandırılacağı bilgileri gelir.

Bu arada: Yunanistan, barış istemekte ve Türklerin, Kıbrıs adasında ilerlemelerini önlemeye çalışmaktadır. Amerika ise, barış yapılması ve Türk-Yunan savaşının çıkmasının engellenmesi için uğraşmaktadır. Bu dönemde, Amerika Dışişleri Bakanı Henry Kissinger: yazmış olduğu anılarında, şunları anlatır.

“Bir gece, saat: 03.00 gibi, Türk Başbakanı Bülent Ecevit, telefonla arayarak: “Yunanlıların barış istediklerini söylemelerine rağmen, Kıbrıs'a asker ve silah sevkettiklerini ve bu durumda, barışın nasıl yapılacağını” sorar. Bunun üzerine: Kissenger: Amerikan Haberalma Örgütü Cia ile, olayı araştırır ve Başbakan Bülent Ecevit tarafından, Yunanistan'tan Kıbrıs'a asker ve silah gönderildiği bildirilen gemilerin, Yunan değil, Türk gemileri olduğunu öğrenir ve bu durumu, telefonla, Başbakan Bülent Ecevit'e iletir.

Başbakan Bülent Ecevit: Kissenger'in bu sözlerine inanmaz, gerek Kıbrıs adasındaki Türk birliklerinin, bulundukları mevzileri sağlamlaştırmaları için zaman kazanmaları ve gerekse, Yunanlılara güvenmemesi nedeniyle, “Hayır, onlar Türk gemisi değil, Yunan gemileridir” der.

Bunun üzerine, Henry Kissenger “Sayın Başbakan, Türk bayrağı taşıyan ve Türkçe konuşan gemileri batırdığı için, Türkiye'yi kimse suçlayamaz” der ve maalesef bu sözleri, ertesi günü gerçek olur.

Ankara'da, Genelkurmay Harekat Merkezinde: radarlardan alınan, ancak çıplak gözle görülmeyen, bu konvoyun varlığına kesin olarak inanılmaktadır. Halbuki: bölgeye doğru ilerleyen iki ticaret gemisi ( biri Yugoslav ve diğeri İtalyan), bölgeye yaklaştıklarında, bizim üç muhrip ile bir araya gelirler. Dolayısı ile: radarlarda, beş gemilik bir konvoy görüntüsü benzeri ortaya çıkar. Ankara, bu beş gemilik (iki ticaret gemisi ve bizim üç muhrip) konvoyun varlığına, kendini iyice inandırmıştır. Konvoyun: Kıbrıs adasına, 2 Yunan komando Taburu ve askeri malzeme taşıdığı dedikoduları da yayılır.

Bu arada: üç muhrib (Kocatepe, Adatepe, Çakmak) ise; Baf yakınlarında; bölgeye geleceği söylenen konvoyu beklemektedirler. Ancak: konvoyun önünü kesebilmek ve Baf şehrine yaklaşmadan, konvoyu imha edebilmek için, Ankara'nın girmeyin dediği, harekat bölgesine girmişlerdir. Ama: elbette, konvoyun önünü kesebilmek için harekat bölgesine girmelerinin zorunluluğu ortada. Ayrıca: gerek Ankara ve gerekse üç muhrip tarafından, harekat bölgesinin neresi olduğu ve koordinatları konusunda da, belirsizlik var.

Evet: Ankara, daha önce de belirttiğim gibi: harekat planını hazırlamıştır. Planın adı: "Şenlik"

21 Temmmuz 1974 Pazar günü, saat: 11.00 civarında: Genelkurmay Harekat Merkezindeki tüm görevliler, gergin ve tedirgin bir bekleyiş içindedirler. Konvoyun varlığı konusunda, herkes kendini inandırmıştır. Deniz karakol uçakları, bölgedeki keşif uçuşlarında herhangi bir konvoy görmemiş olmalarına rağmen, özellikle Anamur Radar İstasyonunda, konvoy halindeki gemiler görünmeye devam etmektedirler. ( Biraz önce söylediğim gibi, iki ticaret gemisi ve üç muhribimiz)

Evet, bölgedeki beş gemi: Türk telsizcileri tarafından, bölgeyi terk etmeleri için uyarılırlar. İki ticaret gemisi derhal bölgeyi terk eder, ancak diğer üç gemi, yani Türk muhripleri (Kocatepe, Adatepe, Çakmak muhripleri): “Hayır, biz Türk'üz” derler. Ancak: bu sözler, Türk askeri makamları tarafından pek inandırıcı bulunmaz. Üstelik: Deniz kuvvetleri tarafından, anılan bölgede, deniz unsurlarının bulunmadığı bildirilmiştir. Çünkü: Deniz kuvvetleri, bu üç muhribimizi, harekat bölgesine girmemeleri konusunda uyarmıştır.  Ama aynı zamanda, bölgeye gelen Yunan konvoyunun önünün kesilip, imha edilmesi emri de verilmiştir. Bölgeye girmeden, konvoyun imhasının nasıl olacağını keşke sorsalardı.

Genelkurmay Harekat Merkezi: deniz kuvvetlerinden bölgede deniz unsuru yoktur diye bilgi alıyor, ama bölgede üç savaş gemisi görülüyor ve gemilerden gelen Türkçe bilgiler, Türk bayrakları: harekatın başında alınan istihbarat gereğince (Yunanlıların Türk bayrağı çekecekleri, görevlilerinin Türkçe konuşacakları gibi) sahtekarlık olarak değerlendiriliyor ve uçaklar, konvoy gemilerini vurmak üzere, bulundukları üslerden havalanıyorlar.

Aynı gün, saat; 14.00'de: uçaklar havalanırken, bölgede, olası bir Yunan çıkartmasına karşı, ne varsa batırılması talimatı veriliyor.

Uçaklar: bölgeye, tam bizim gemilerin üzerine vardıklarında, ilk anda tereddüt ederler. Zaten: gemilerde: Türk bayrağı çekilidir. Telsiz dinlemelerinde ise: gemi personelinin kendi arasında Türkçe konuştukları dinlenir.

Bunun üzerine: uçak pilotları, durumu merkeze bildirirler. Merkezde ise, Deniz Kuvvetleri Komutanı olan Kemal Kayacan: pilotlar tarafından bildirilen bölgede, Türk donanmasına ait hiçbir unsurun bulunmadığı bildirilir. Ayrıca: bizim akıllı istihbaratçılar: tüm bunların, Yunanlılar tarafından yapılmış, aldatma tavırları olduğunu düşünürler. Gemilere: çok iyi Türkçe konuşan, Rum subayların yerleştirildiği fikrine, inanmışlardır. Özellikle: pilotlardan birinin anlattıkları ilginçtir. Telsiz konuşmalarında, gemidekilerin konuşmalarını duyan pilot, merkeze şu mesajı geçer:

Ya öyle küfür ediyorlar ki bize, bu küfürleri bir Türk'ten başkası edemez, Rum olduklarına emin misiniz?

Evet, merkezden gelen cevap basit "bombalamaya devam edin".

Bunun üzerine: pilotlar; gemileri bombalamaya başlarlar. Kocatepe muhribinin güvertesine: kocaman bir Türk bayrağı açılır. Gemi personeli tarafından “Biz Türk gemisiyiz, bombalamayın” feryatlarına aldırmazlar. 21 Temmuz 1974 günü, saat: 13.30 ile 17.30 arasında: 4 saat süresince, Türk uçakları, Türk muhriplerini bombalarlar. Bu rezil harekatın ismi ise: Şenlik Başladı. Tarihimizdeki, belki de en acı kara mizah örneği.

İlk anda: en ağır yarayı “Kocatepe Muhribi “alır. Çünkü: birkaç dakika içinde, uçaklardan atılan ve denize düşen, 1 ve 2 nci roketlerden sonra, 3 ve 4 ncü roketler; gemiye tam isabet sağlar. Gemide büyük hasar meydana gelir.

Muhrip telsizleri: merkeze “hava saldırısına uğradık” mesajları geçmeye başlar.

Bunun üzerine: Deniz Kuvvetleri : yapılan yanlışlığın, bölgede deniz unsuru bulunmadığı şeklinde verilen bilginin yanlışlığı, anlaşılır. Bu durum hemen Hava Kuvvetleri Komutanlığına bildirilmesine rağmen: hava hücumu: “TCG Kocatepe” batıncaya kadar, 5 saat boyunca sürdürülür.

Ama anlamak mümkün değil, Deniz Kuvvetlerinin 5 saat boyunca, “SALDIRIYI DURDURUN” şeklindeki tüm bildirgelerine rağmen, Hava Kuvvetleri tarafından saldırı durdurulmaz ve “Kocatepe Muhribi” batıncaya kadar sürdürülür.

Bu saldırılarda: her ne kadar batmasa da, Çakmak muhribi de, ağır hasar alır ve ancak, kuzeye, Mersin sahillerine doğru kaçarak kurtulmayı başarır. Bunun üzerine: uçaklar, tek başına kalmış olan Kocatepe Muhribine saldırırlar ve batırana kadar bombalarlar.

Tam 4 saat süren bu rezillik: Kocatepe muhribinin, Akdeniz'in derin sularına batması ile ve 54 personelin ölümü ile sonuçlanır. Adatepe ve Çakmak muhribleri, yaralı olarak, Mersin Limanına ulaşmayı başarırlar. Kocatepe muhribinin batırıldığı haberi gelince, Ankara'da harekat merkezindeki görevliler yıkılır. Bombalama sırasında, durumun farkında olmayan uçak pilotları, üslerine döndüklerinde, gerçeği öğrendiklerinde ise, büyük psikolojik sarsıntıya girerler. Takip eden dönemde, bu saldırıya katılan pilotların birçoğunun intihar ettiği veya intihara teşebbüs ettikleri görülür.

Kocatepe batırıldıktan sonra ise: Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Emin Alpkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Ora.Kemal Kayacan'ı arar ve şu meşhur sözü söyler “Hani, bölgede gemimiz yok demiştiniz” İşte, Kocatepe muhribinin kendi uçaklarımız  tarafından batırılması ve 54 görevli Türk evladının ölümünün ardındaki, en büyük gerçek bu. Yani: Kara, Hava ve Deniz unsurları arasındaki, koordinasyon, haberleşme eksikliği. Haberleşme sistemlerindeki, milli çevrim sistemlerinin eksikliği. Aselsan ve Havelsan gibi kuruluşlar, bu konudaki zafiyeti gidermek için, derhal çalışmalara başlarlar. Çünkü: bu olayların, bu şekilde gelişmesinin en büyük nedeninin: kim tarafından yapıldığı tam olarak bilinemeyen, elektronik yönlendirmelerdir. Kim tarafından oluşturulduğu bilinemeyen, sanal radar görüntüleri yaratılmış ve Türk askeri unsurları, bunlara inanmak durumunda kalmışlar ve bu hazin olay ortaya çıkmıştır.

Biz, yine Kocatepe muhribinde yaşanan olaylara dönelim. Gemi batmadan önce, Kaptan Albay Güven Erkaya'nın emri gereği terk edilir. Kurtulanların ise: geminin kaptanının da bulunduğu bölüm İsrailliler tarafından, diğer bir gurup İngilizler tarafından, bir gurup ise Libyalılar tarafından kurtarılırlar.

Çünkü: gemi Mersin Limanından hareket etmeden önce, gemi Komutanı Albay Güven Erkaya tarafından, gemi personeline, özellikle “gemiyi terk etme” eğitimi yaptırılır. Hatta: olaydan sonra, hatıralarını anlatan, Kocatepe Harekat Merkez Subayı Üsteğmen Özhan Bakkalbaşıoğlu “Komutanımız, sanki saldırı içine doğmuş gibi, sefere çıkmadan önce, gemiyi terk eğitimi yaptırmıştı” demiştir. Hatta: bölgede, yani geminin görev yapacağı bölgede, hava üstünlüğünün kesin olarak Türk tarafında olduğu bilinmesine rağmen, yine kaptan Alb.Güven Erkaya tarafından: “gemide, bir hava saldırısında yapılması gerekenler ve geminin nasıl terk edileceği “konusunda ilave eğitimler yaptırılmıştır. Yunan uçakları: kalkış yerinden, aldıkları yakıt ile, yanlızca Kıbrıs'a gelebiliyorlar, geri dönemiyorlardı. Evet: 2 gün sonra, bu senaryo gerçek oldu. Anlamak mümkün değil, kötü düşünmek istemiyorum. Yine de, bu eğitimler, personel zaiyatının az olmasına neden olması açısından, olumlu idi.

Bu arada: 72 gemi personelini, gemiden gemiye helikopterle kurtaran Captain Ian McKenchie'ye: Türkiye tarafından, “Turkish Distinguished Service” Madalyası verilmiştir.

Olayın Sonuçları

Geminin kaptanı: Alb. Güven Erkaya, yıllar sonra, Deniz Kuvvetleri Komutanı oldu. İyi ki: Kocatepe muhribinde, hava savunma silah sistemleri yokmuş diye düşünmemek elde değil. Ya olsaydı. Kesin, Kocatepe muhribi ile birlikte, birkaç savaş uçağımız ve birkaç pilotomuz da; muharebe zaiyatı olarak, tarih sayfalarına geçerlerdi.

Yazının başında belirttiğim gibi: Amerikan Dışişleri Bakanı Kissinger'in dediği oldu: “Türk bayrağı taşıyan ve Türkçe konuşulan gemiler, Türk uçakları tarafından batırıldı, ancak kimse Türkiye'yi suçlamadı. Zaten bir süre “Devlet olarak, ortada kalan bu facia nedeniyle, Türkiye içinde, kimse kimseyi suçlamadı, kimseden hesap sorulmadı.”

Çünkü: olay, yani Kocatepe muhribinin, Türk uçakları tarafından batırıldığı, uzun süre, basından ve Türk halkından gizlenir. Ancak, bir yıl sonra, bir gazetede yayınlanan diziden, olayın gerçeği öğrenilir. Olay ilk gündeme geldiğinde: kocatepe muhribinin, Yunan savaş uçakları tarafından batırıldığına inanılır.

Peki sorumlular bulunup cezalandırılmadı mı? Hayır sanmıyorum. Amerikan Dışişleri Bakanı Kissenger'in söylediklerini hatırlıyorum. Kimse, Türkiye'yi suçlamaz, kendi gemisini batıran, kendi evlatlarını öldüren den kim hesap soracak. Kol kırılır, yen içinde kalır misali.

Olayın baş sorumlusu olarak değerlendirilen: zamanın Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Emin Alpkaya ve Deniz Kuvvetleri Komutanı Ora. Kemal Kayacan, vefat etmiş olmaları nedeniyle, bugün, maalesef olay hakkında veya nedenleri hakkında, ayrıntılı bilgi almak mümkün değil.

Ama, ya o ölen, 54 kişinin, yakınları, anneleri, babaları, evli iseler, eşleri, çocukları. Düşünüyorum da, keşke, bunlardan biri ile konuşabilsem, duygularını öğrenebilsem, olayın ardından kendilerine yapılanları bilmeyi o kadar çok istiyorum ki, hep şanlı geçmişimizle yaşamak güzel de, bu tür saçmalıkları da aydınlatmanın şart olduğunu düşünüyorum.