İlk telgraf ne zamana kullanılmıştır?
Dünyada ve Osmanlı Devleti'nde telgraf hattı denemeleri
Samuel Morse tarafından 1837 yılında Amerika'da üretilmiş ve patenti alınmıştır.
İlk telgraf 11 Ocak 1838 tarihinde, aralarında yaklaşık 3 km bulunan Morristown'dan New Jersey şehrine çekilmiştir.
İlk telgraf hattı 1843 yılında Washington, D.C. ile Baltimore, Maryland arasında kurulmuştur.
Osmanlı Devleti'nde ilk kez 1847 yılında İstanbul Beylerbeyi Sarayı'nda Sultan Abdülmecit Han'a tanıtılan telgraf, padişahın büyük beğenisini kazanmıştır. Padişah, Prof. Smith'e, Morse'a verilmek üzere kendi imzasını taşıyan bir ihtira beratı ile kadife bir kutu içinde elmaslı bir madalya hediye etmiştir.
Osmanlı Devleti'nde ilk telgraf hattı 1855 yılında İstanbul-Varna-Sivastopol arasında kurulmuştur.
İhtira beratı nedir?
1. Var olan araç gereçlerle ve düşünce gücüyle benzeri olmayan, yeni bir şey bulan kimseye, bulduğu şeyden bir süre için yalnız kendisinin ve yetkili kıldığı kimselerin yararlanabileceğini gösteren, devletçe verilmiş belge.
2. Buluş belgesi
3. Patent belgesi
Osmanlı Devleti'nde ilk telgraf hattının kurulması
Osmanlı Devleti'nde ilk telgraf hattı, Sivastopol yakınındaki Baklava'dan Varna'ya, oradan da İstanbul'a uzatılan deniz hattıdır. Bu telgraf hattı 1855 senesinde Kırım Savaşı'nda kullanılmış ve çok büyük faydaları görülmüştür. Telgraf hatları kısa zamanda bütün Osmanlı İmparatorluğuna tesis edildi. İlk hattın açılmasından 15 yıl sonra, 1870'te imparatorluktaki telgraf hatlarının uzunluğu 35059, 1875'te 37643 kilometreyi buldu. Bu tarihte Osmanlı ülkesi telgraf hatlarının uzunluğu bakımından dünya devletleri arasında beşinci geliyordu.
1855'ten sonra telgraf bölükleri kurulmuş ve telgrafla haberleşme geniş çapta kullanılmaya başlanmıştır. İlk Telgraf Müdürlüğü'ne de 29 Mart 1855'te Billurîzâde Mehmed Bey atanmıştır. Önceleri sadarete bağlı olan müdürlük, 1870'te Posta Nezareti'yle birleşti ve Posta ve Telgraf Nezareti adı altında Dâhiliye Nezareti'ne bağlandı.
Başlangıçta telgrafçıların hemen tamamı ülke dışından getirtilmişti. Kendi telgrafçılarımızı yetiştirmek amacıyla 1861'de istanbul'da Gülhâne Parkı karşısında ilk telgraf okulu açıldı. Burada yetişen telgrafçılarımız önemli hizmetlerde bulundular.
Osmanlı Devleti'nin telgrafla tanışmasının detayları
Samuel Morse Amerika’da telegrafı icat ettikten sonra, buluşunu geliştirmek, satabilmek için 1839’da Paris’e gitmişti. Bu çalışmalarına Chamberlain adında bir arkadaşı da yardım ediyordu. Morse, o zamana kadar bu icadını birçok hükümetlere teklif etmiş, fakat büyük bir ilgi görmemişti.
Chamberlain, Morse'un henüz çok ilkel bir durumda olan icadını yanına alarak İstanbul'a geldiği zaman çok ümitliydi. Yalnız, alet henüz mükemmel bir hale gelmemişti. Yapılan denemelerin kesin bir başarıyla sonuçlanmadığını görünce aleti alıp, hatalarını gidermek üzere Viyana’ya gitti. Yolda, bindiği geminin Tuna'da batması üzerine bu teşebbüs de yarıda kaldı.
Bu dönemde telgrafın önemini Amerika da farketmiştir. Dünya'da ilk telgraf hattı 1843 yılında Washington, D.C. ile Baltimore, Maryland arasına çekildi.
Osmanlı Devleti'nde ikinci teşebbüs 1847’de yapıldı. Amerikalı Profesör Lawrence Smith, o sıralarda İstanbul’da jeoloji araştırmaları yapıyordu. Samuel Morse’un icadını duymuştu, bu aletin bir örneğini Amerika’dan getirterek Morse'un adına Osmanlı Hükümeti'ne teklif etme görevini üzerine aldı. Aletin eksik parçalarını İstanbul'da Kolej'de yaptırdı. Son bir kere de denedikten sonra, padişah Abdülmecit'e göstermeye karar verdi.
Deneme, Beylerbeyi Sarayı'nda padişahın önünde yapıldı, başarıyla sona erdi. Ertesi günü Şeyhülislam, sadrazam, harbiye, hariciye, bahriye nazırları ile yüksek rütbeli kimseler önünde bir deneme daha yapıldı. Padişah, Prof. Smith'e, Morse'a verilmek üzere kendi imzasını taşıyan bir ihtira beratı ile kadife bir kutu içinde elmaslı bir madalya verdi.
Böylece, telgraf mucidi Samuel Morse, ilk olarak bir ihtira beratı almış oluyordu. Bu haber dünyaya yayılınca, çeşitli ülkelerin hükümdarları Morse'a madalyalar yağdırmaya başladılar. Padişahın yakın ilgisine rağmen, İstanbul ile Edirne arasında çekilmek istenen telgraf hattı, yurdun uzak illerinden hızla haber ulaştıracak bir makinanın rahatlarını kaçıracağını düşünenlerin baltalamaları yüzünden gerçekleşemedi. Ancak, aradan altı yıl geçtikten sonra Kırım Savaşı çıktığı zaman, telgrafın kurulması şart oldu. O zaman da bütün dünya memleketleri arasında telgraf bağlantısı çoktan kurulmuş bulunuyordu.
