Menüsküs nedir, menüsküsün belirtileri nelerdir?
Menisküs nedir, menisküs ne işe yarar?
Menisküs, insan dizinde yer alan kıkırdak dokudan oluşmuş bir yapıdır. Doku, dizde, üstte ve altta yer alan iki ana bacak kemiğinin birleştiği yerde bulunmaktadır ve bu iki kemiğin sürtünmesini engellemekte önemli rol oynamaktadır. Meni sözcüğü Yunanca'da ay anlamına gelmektedir. Bu bağlamda, bu dokunun şekli de yukarı dönük hilal ayı biçimindedir. Terim, halk arasında bu kıkırdağın yırtılmasıyla oluşan hastalığı tanımlamak için kullanılır.
Menisküs dokusu
Menisküs dokusu, kıkırdaklardan oluşan bir tür eklem yapısıdır. Dizdeki hareketleri kontrol eden menisküsler, bacağın üstündeki ve altındaki iki kemiğin hareket esnasında birbiriyle sürtünerek aşınmasını önler. Menisküs dokusu, içinde kan dolaşımının yer aldığı dokulardandır. Doku oldukça incedir ve yaklaşık 3.5 cm uzunluğundadır. Menisküsün yer aldığı dokuda, yüzeyde ince uzun kıkırdak hücreleri, derinde ise oval kıkırdak hücreleri yer almaktadır. Yine bu doku hücrelerinde az sayıda mitokondri bulunması nedeniyle, bu hücreler oksijensiz de yaşayabilmektedirler. Aynı doğrultuda, menisküs hücrelerinin %74'ü sudur. Menisküs dokusunun bir başka önemli özelliği de, kıkırdak doku özelliğinin yanı sıra kas dokusu benzeri bir kıvama sahiptir. Menisküs dokusu oldukça konforlu bir eklem dokusudur. Öyle ki menüsküsün %15-34 ünün çıkarılması temas basıncını %350 oranında artırmaktadır. Yine menisektomili bir dizin şok emici etkisi %20 oranında azalır.
Menisküs yırtığı
Menisküs dokusu, ani dönme hareketleri başta olmak üzere, dizdeki travmalar sonucu yırtılabilmektedir. Bu tahribat daha çok sporcularda görüldüğü için menisküs yırtığı bir sporcu hastalığı olarak görülmektedir. Ancak menisküs rahatsızlıkları sadece sporcularda değil, dizini herhangi bir şekilde zorlamış hemen hemen herkeste görülebilir. Menisküs yırtığı dizde ağrı, kilitlenme, hareket kısıtlılığı ve sıvı toplanması gibi çeşitli şikayetlere neden olur.
Menisküs hastalığın sebepleri
Menisküs aşağıdaki gibi durumlarda yırtılabilir:
• Trafik kazaları
• Diz üstüne düşmeler
• Dize gelen tekmeler
• Ayak yerde sabitken gövdenin diz üzerinde dönmesi
• Futbol veya kayak gibi sporlarda dizdeki dönme hareketleri
• Ayağın takılması
• Yaşlılarda devamlı olarak dize alınan küçük darbelerin birikmesi
Menisküs hastalığının belirtileri
Hastalık, kendini, yürümede zorluklar, dizde genel bir ağrı olarak göstermektedir. Bunlara ek olarak aşağıdaki belirtiler de hastalığın habercisi olabilmektedir:
• Ağrı ve şişlik
• Eklemin hareket açıklığında azalma
• Diz içinde sıvı birikmesi
• Takılma
• Kilitlenme
• Dizde sıvı akışı hissi
Menisküsün tanısı
Menisküs tanısında erken teşhis önemlidir. Kısa sürede bir doktora görünmek en doğru seçim olduğu gibi dize alınan küçük darbelerle gelen ağrılar basite alınmamalıdır. Kıkırdağın uzun süreli yırtık kalması ve buna karşılık herhangi bir tedavi görmemek, dizde kıkırdak hasarı ve kireçlenmeye neden olmaktadır. Aynı şekilde, hastalığın iyi bilinmesi, hastalıkla savaşta çok önemlidir. Tedavi aşamasında gerekli görülürse MR ve tanı amaçlı artroskopi yapılabilmektedir.
Menisküs'te tedavi yöntemleri
Menisküsle savaşta oldukça önemli 4 uygulama mevcuttur. Bunlar:
• Dinlenme
• Buz uygulama
• Bandaj
• Dizin vücuttan yukarıda tutulması
Yine de ağrı ve şişliği gidermeye yönelik ağrı kesici ilaçlar önerilebilmektedir. Fizik tedavi ve kas güçlendirici egzersizlerden faydalanılabilir. Menisküsün 1/3'lük bir bölümünden kan dolaşımı geçmektedir. Bu bölge iyi bir dinlenmeyle düzelmektedir. Ancak 2/3'ünde kan dolaşımı bulunmamaktadır. Bu nedenle bu bölge onarılamamaktadır. Ağrının ısrarla devam ettiği durumlarda, cerrahi müdahele önerilmektedir.[14] Yırtığın bulunduğu menisküsün alınması en bilinen yöntem ise de, bu tür müdaheleler hastanın kireçlenme ve kıkırdak aşınması sorunlarıyla karşı karşıya kalmasıyla sonuçlanmaktadır. Yeni bir başka yöntem ise, kıkırdaktaki yırtığın dikilmesidir. Bu yöntem ilkine göre daha zahmetli olsa da çok büyük oranda iyileşme gözlenmektedir. Bu yöntem usta cerrahlarca uygulanmalıdır. Tipik bir cerrahi müdahele sonrası, hastalar 3-5 saat içinde yürüyebilmektedir ve 1 ay içerisinde de spora başlayabilmektedir.
